Sembol pekiştirme sistemleri, uygulamalı davranış analizinde en eski ve en başarılı uygulamalar arasındadır. Bununla birlikte, davranış analizinde diğer başarılı öğretim teknolojilerinin aksine, sembol pekiştirme ile bilimsel uygulamalar arasında çok az anlamlı temas olmuştur. Sembol sistemi üzerine yarım yüzyıldır gerçekleştirilen uygulamalara rağmen, etkililiğine ilişkin şaşırtıcı bir şekilde çok az şey bilinir, bu bilgiler nadiren davranış ilkelerinin anlaşılabildiğini gösterir. Çoğu sembol sistemi, bir programdan diğerine değişen ve kendine özgü temel kurallara sahiptir. Bu yazıda amacımız, güncel uygulama ve araştırmalara dayalı olarak sembol sistemlerinin etkinliğini artırmanın somut yollarını anlatmaktır. Bir sembol sistemi uygularken şunlara odaklanmalıyız: (a) sembollere pekiştireç değeri kazandırmak, (b) sembol pekiştireç sunma sıklığını sistematik bir şekilde değiştirerek öğrenilmiş davranışın kalıcılığını sağlamak, (c) sembollerin işlevini genellemek ve (d) öğretim sırasında ihtiyaç duyulan motivasyonu sağlayacak sembol sistemini programlamaktır. Sembol sistemlerinin genel olarak etkili olduğu kanıtlanmış olsa da, hem bilimsel araştırma sonuçlarına hem de güncel uygulamalara dayanarak daha da etkili kullanımları sağlanabilir. Bu nedenle, belirli tavsiyelerin yanı sıra, eğitim ve klinik ortamlarda sembol pekiştirme ilkelerinin uygulanmasına yönelik entegre kanıta dayalı bir yaklaşımın daha faydalı olacağını savunuyoruz.

Sembol pekiştirme sisteminin kullanımını bir örnekle açıklayalım: Bağımsız oyun oynamayı geliştirmek için bir sembol sistemi kullanmaya karar verdiğinizi düşünelim. İlk aşama hedef davranış belirlemektir. 1-3 hedef davranış belirleyerek işe başlayın ve bunların çocuğunuzun yapabileceği kısa ve eğlenceli şeyler olmasına dikkat edin. Kullanabileceğiniz hedef davranışlar için bazı örnekler: Kibarca birlikte oynamayı istemek, seçilen aktiviteyi süre bitene kadar bırakmadan yapmak, kardeşe nazik davranmak, üzüldüğünde uzaklaşmak, yardım istemek, geçiş zamanı gelene kadar aynı yerde kalmak, kendi temizliğine dikkat etmek vs. ve liste uzayıp gidebilir.

Belirlediğiniz hedef davranışlar için hemen sembol sunduğunuzdan emin olun. Pekiştirmek için çok uzun süre beklerseniz hiç pekiştirme yapamayabilirsiniz ve bu da davranışın gelecekte sıklığının artmasına engel olabilir. Ne zaman sembol sunacağınıza nasıl karar vereceksiniz? Örneğin çocuğunuzun hali hazırda ne kadar süre bağımsız oynayabildiğine bakın ve sembol sunmaya oradan başlayın. Her gün süreyi biraz daha artırın. Yavaşça ve kademeli olarak süreyi hedefinize ulaşıncaya kadar artırın. Sembol sunarken her defasında davranışı övmeyi unutmayın. Bunu büyük bir coşkuyla yapın.. Siz heyecanlıysanız, çocuğunuzda heyecanlanacaktır. Sembol sisteminin fiziksel görünümüne takılmayın. Renkli ve illa lamine olması gerekmez. Çocuğunuzun sonunda daha büyük bir pekiştireçle değiştirilebilecek bir sembol sistemiyle düzenli olumlu pekiştirme sağladığınız sürece, sembol sisteminin şekli önemli değildir.