Yazı dizimize 4. Bölüm ile devam ediyoruz……

Duyusal Problem Davranışları Önlemek veya Yerine Yenisini Koymak

Sallanma, kafayı vurma, başparmak emme, parmak ısırma ve inleme gibi duyusal uyaran elde etmek amacıyla yapılan davranışlar, gelişimsel yetersizlikleri olan çocuklar ve yetişkinler arasında çok sık görülür.

Çocuğunuzun bu davranışları sergileme nedeni büyük olasılıkla, insanlardan veya bulunduğu ortamdan ihtiyaç duyduğu kadar uyaran alamamasıdır. Bir çocuğu sürekli meşgul etmek çok yorucudur ve pek çok durumda mümkün dahi değildir. Sınıf içindeki personel sayısı, öğrenci ile personel arasında bire bir çalışma oranına izin vermeyebilir ve böylece ideal oranın aşağısına denk gelecek şekilde “bağımsız çalışmalara” gereğinden fazla odaklanabilir. Evde ise ihtiyaç duyan bir çocuğu sürekli olarak meşguetmek aynı şekilde çok zordur.

Duyusal problem davranışları eğitmek amacıyla oluşturduğumuz yöntem, davranışı önlemek için bir planla başlar. Bu da ciddi anlamda zenginleştirilmiş bir ortamla başarılabilir. Çocukla birlikte bir yetişkin olabildiğince çok beraber kalmalı, hem eğlenceli hem de pekiştirici şeylerle meşgul olmalıdır, böylece çocuk duyusal girdi arama ihtiyacına girmez. Çocuğu zıplatabileceğiniz büyük egzersiz topları, salıncak, trambolin, dönen oyuncaklar, titreşimli kalemler gibi çok sayıda duyusal oyuncağı hazır etmelisiniz. Küçük duyusal “sıkma” toplarının ayrıca pekiştirici özelliği vardır ve bol miktarda duyusal girdi sağlar.

Bu problem davranışları kaldırmak için çocuğunuzun ne tip duyusal girdilere ihtiyacı olabileceğine ilişkin ipuçlarını izleyin. Eğer meşgul değilken vücudunu ileri geri sallıyorsa, sallanan koltuğu kullanmayı deneyin, böylesi hem sosyal açıdan daha kabul edilir bir şeydir hem de müthiş bir girdidir. Eğer çocuk tükürüğünü masa üstlerine sürüyorsa parmak boyayı veya yazı tahtalarını deneyerek problem davranışı daha kabul edilebilir bir şey kullanarak kaldırın.

Duyusal Problem Davranışlar Ortaya Çıktığında Yapılabilecek Şeyler

Eğer davranış oluşursa görmezden gelmelisiniz, özellikle sallanmak veya inlemek gibi hafif bir davranışsa. Bir diğer seçenek, çocuğun birkaç saniye sabit durduğu veya sakin olduğu zamanı kollamak ve hemen ardından ona müdahale edip çocuğu pekiştiren bir etkinliğe yönlendirmektir. Başını vurma gibi büyük davranışlarda davranışı elllerinizle veya kask gibi fiziksel bir aletle engellemeniz gerekir. Daha önce de değinmiştim, başını vurmak gibi yaralanmayla sonuçlanabilecek ağır seyreden davranışlar varsa, bir Davranış Analisti’ne başvurmanızı şiddetle tavsiye edeceğim. Çocuğun güvenliğini kask veya başka bir mekanik araçla korumayı düşünüyorsanız, yapmanız gereken kesinlikle budur. Şüpheye düştüğünüzde yardım alınız!

Çocuğun ortamı zenginleştirildikçe bu davranışların söneceğini umarım. Ancak, davranışlar sönmezse ve ağır tablolar eşliğinde yaralanmaya sebep oluyorsa, durumun ne olduğunu anlamanıza yardım edecek bir davranış analistine danışmanız gerekir.